Najciekawsze zabytki w Kołobrzegu. Co koniecznie warto zobaczyć i zwiedzić w Kołobrzegu?

Jeśli myślimy o Kołobrzegu, to przede wszystkim jako o miejscu z pięknymi, szerokimi plażami oraz z typowymi nadmorskimi atrakcjami dla dzieci i całych rodzin. Tych oczywiście nie brakuje. Jedną z najlepszych atrakcji dla dzieci w Kołobrzegu, jest Ukryta Kraina – magiczna kraina a także Miasto Myszy – wystawa ponad 500 żywych myszek w bajkowej scenerii czy Muzeum 6D – Maszoperia opowiadające o życiu rybaków. Doskonała baza noclegowa, gastronomiczna i rozrywkowa jest zapewniona dla każdego turysty. W porcie czekają na turystów małe łodzie i duże statki wycieczkowe. Chętni podreperują tutaj swoje zdrowie, Kołobrzeg jest bowiem także uzdrowiskiem.

KOŁOBRZEG I LATARNIA

W porcie znajduje się kolejna rzecz, z którą wielu osobom kojarzy się Kołobrzeg, a jest nią charakterystyczna latarnia morska. Obecna zbudowana została w 1947 r. W pobliżu miejsca, gdzie stała poprzednia, zbudowana przy murach fortu z końca XVIII w., zburzona pod koniec II wojny światowej. Nowa stanęła na platformie fortu. Na przełomie lat 70. i 80. została wyremontowana i udostępniona turystom. W jej wnętrzu znajdują się wystawy, sklepik z pamiątkami i kawiarnia.

Ale czy w mieście znajdują się jakieś inne zabytki? Nie tylko się znajdują, ale są także bardzo ciekawe i prezentują szeroki zakres czasowy, czyli także różne typy architektury, a ich losy są często burzliwe i związane z wojenną zawieruchą.

ŚREDNIOWIECZNE WRAŻENIA W KOŁOBRZEGU

Średniowiecze i gotyk to jest to, co na wielu osobach robi największe wrażenie, jeśli chodzi o zabytki. I nie ma się co temu dziwić. Do wrażeń wzrokowych zawsze dochodzi tu świadomość, że oglądamy jedne z najstarszych zachowanych na terenie Polski budowli. Kołobrzeg tutaj także nas nie zawiedzie.

Bazylika w Kołobrzegu

Jednym z tego typu zabytków, koło którego nie można przejść obojętnie, jest bazylika konkatedralna Wniebowzięcia NMP na ul. Mariackiej. Jeśli założyć, że będziemy się przemieszczać od latarni, to należy udać się w kierunku płd.-wsch., wzdłuż prawego (od południa) brzegu rzeki Parsęty. Daje to trasę o długości 2 km.

Ta wysoka na 74 m gotycka pięcionawowa budowla została zbudowana we wczesnych latach XIV w., a kolejne dwa to jej rozbudowa, a także przebudowa związana z osiadaniem gruntu. Ostateczny kształt uzyskała pod koniec wieku XV. Wspomniane wcześniej wojny nie ominęły także jej. Już we wcześniejszych była poważnie uszkadzana, a pod koniec II wojny światowej została zburzona i wypalona.

Niewiele brakowało, by została rozebrana, ostatecznie jednak do tego nie doszło. Na przełomie lat 50. i 60. odbudowano jej część, a w części nieodbudowanej zorganizowano Muzeum Oręża Polskiego, mieszczące się w niej do połowy lat 70., gdy całość została przekazana Kościołowi. Na przełomie lat 70. i 80. nastąpiła całkowita odbudowa.

Pomimo tak poważnych zniszczeń zachowało się kilka cennych elementów wyposażenia wnętrza. Do najcenniejszych i najstarszych należą: XIII i XV-wieczne stalle, świeczniki, z najstarszym z XIV w. wykonanym z brązu i ważącym 900 kg, pochodząca z tego samego wieku, i także wykonana z brązu, chrzcielnica, trzy drewniane ołtarze z przełomu XV i XVI w., a także XV i XVI-wieczne obrazy.

Baszty i ul. Dubois

W Kołobrzegu zachowały się dwie średniowieczne baszty. 300 m na płn.-wsch. od bazyliki znajduje się XIV-wieczna czterokondygnacyjna obronna Baszta Lontowa. Dawniej była wbudowana w mury obronne. Przetrwała do obecnych czasów z niewielkimi uszkodzeniami i remontami. Po 1945 r. przebudowano jednak jej wnętrze, które pełniło różne funkcje, a obecnie nie jest używane. Planowany jest remont.

Ul. S. Dubois, przy której znajduje się Baszta Lontowa, także należy do zabytków miasta. Jej łukowaty kształt wskazuje miejsce, w którym znajdowały się średniowieczne mury obronne. Jest to najlepiej zachowany obiekt tego typu w mieście. Zachowało się kilka przedwojennych kamienic. W latach 60. przeprowadzono remont oraz wybudowano nowe kamienice. Całość utrzymano w przedwojennym charakterze.

Niecałe 500 m na zachód od Baszty Lontowej znajduje się druga z baszt, czyli pochodząca także z XIV w. Baszta Więzienna, a raczej jej pozostałości. Z tego budynku, który pełnił kiedyś funkcję więzienia, zachowały się zabezpieczone fundamenty i fragment ściany.

Domek Kata w Kołobrzegu

Zostając w średniowieczu i w okolicy, gdzie znajdują się wyżej wymienione zabytki, zobaczymy jeszcze dwa pochodzące z XV w., które zostały zniszczone w czasie II wojny światowej i odbudowane po niej. 100 m na płd. od Baszty Lontowej znajduje się Domek Kata, którego przeszłość nie jest do końca jasna. Przypuszcza się, że wybudowany jako magazyn, w późniejszych czasach zniszczony i odbudowany w XVII w. był od tego czasu własnością kupców i rzemieślników. Według legendy, niepotwierdzonej w dokumentach, znajdowała się w nim katownia. Po poważnych zniszczeniach wojennych został odbudowany pod koniec lat 50. Obecnie działa w nim stylowa restauracja.

Kamienica Schliffenów

Kolejny wspomniany obiekt to najstarszy zachowany kołobrzeski dom – Kamienica Schliffenów. Położona 200 m na południe od bazyliki. Zbudowana w XV w., a w późniejszych wiekach trzykrotnie przebudowywana. Należała do kupców. Przed II wojną światową pełniła funkcje muzealne. Po wojnie odbudowana z zachowaniem jej gotyckiego i średniowiecznego charakteru, co uwidacznia się przez układ wnętrz i przywrócenie nieotynkowanych, ceglanych murów. Obecnie budynek spełnia ponownie funkcję muzeum (część Muzeum Oręża Polskiego).

Jak można zauważyć, powyższe zabytki położone są blisko siebie. Zostały wymienione w pierwszej kolejności jako najstarsze. Nie oznacza to jednak, że w ich okolicy nie ma innych zabytków.

NOWOŻYTNOŚĆ

Ratusz w Kołobrzegu

Wśród wymienionych, można powiedzieć, że przez nie otoczony, znajduje się budynek Ratusza (ul. Armii Krajowej). Neogotycki, pochodzący z pierwszej połowy XIX w., zbudowany na miejscu zrujnowanego na początku XIX w. średniowiecznego Ratusza, na jego piwnicach i z wykorzystaniem zachowanych fragmentów, na planie litery C, dwukondygnacyjny, z wieżyczkami narożnymi i wieżą pośrodku. Jego wygląd wyraźnie nawiązuje do średniowiecznych budynków obronnych i nie ustępuje ich urodzie. Przetrwał II wojnę światową bez zniszczeń. Obecnie, oprócz typowych funkcji ratusza, pełni także funkcję Galerii Sztuki Współczesnej.

Wieża ciśnień

500 m na wsch. od Ratusza na ul. Budowlanej znajduje się neogotycka Wieża Ciśnień z końca XIX w. Uruchomiona ponownie w latach 70. Nadal należy do Miejskich Wodociągów. Obecnie na jej parterze działa restauracja Colberg.

Pałac Brunszwickich

Poruszając się w kierunku płn.-zach., niecałe 200 m drogi od Ratusza, dojdziemy do Pałacu Brunszwickich. Zbudowany został na początku XIX w. w stylu późnego klasycyzmu francuskiego. Na parterze kolumny i oparty na nich kasetonowy sufit. Na pierwszym piętrze, do którego prowadzą drewniane schody, sala balowa ozdobiona dużym malowidłem sufitowym z podobizną bogini Flory wśród kwiatów z początków XIX w. Pałac przed II wojną światową wykupiło miasto z zamiarem utworzenia muzeum. Remont przerwała wojna, podczas której nie ucierpiał znacząco i zaraz po niej został siedzibą Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego oraz Sądu. W późniejszych latach opuszczony. Po remoncie w latach 70. budynek został siedzibą Muzeum Oręża Polskiego. We wnętrzu m. in. wystawa, dzięki której poznamy historię Kołobrzegu. Przy ul. E. Gierczak (w pobliżu Kamienicy Schliffenów) znajduję się należąca do muzeum wystawa militariów. Czołgów, samolotów i innych.

Akademia Rycerska

100 m na płd.-zach. od pałacu renesansowy dwukondygnacyjny budynek Akademii Rycerskiej z XVII w. Po likwidacji akademii w wieku XVIII pełnił funkcję arsenału. Przebudowany po zniszczeniach na początku XIX w. w stylu neorenesansowym. Podczas II wojny światowej poważnie uszkodzony, odbudowany w latach 70. i przeznaczony na salę sportową.

Zespół Klasztorny

Tuż obok wspomnianej wystawy militariów znajduje się Zespół Klasztorny. Na jego terenie stoi neogotycki jednonawowy, posiadający sygnaturkę z dzwonem z końca XIX w., kościół Niepokalanego Poczęcia NMP. Pochodzi z pierwszej połowy XIX w., jednak już wcześniej istniał w tym miejscu kościół i klasztor, które zostały zniszczone. Obecny budynek nie ucierpiał natomiast podczas II wojny światowej. We wnętrzu zbiór powojennych obrazów. Wśród nich (obdarzony największym kultem) obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Obok świątyni znajdują się, także neogotyckie, pochodzące z tego samego okresu, zabudowania klasztorne, które obecnie mieszczą dom parafialny.

Elektrownia Miejska

Wracając w kierunku płn. ul. Rzeczną, dojdziemy po 350 m do pochodzącej z początków XX w. eklektycznej byłej elektrowni miejskiej na ul. Łopuskiego, która przetrwała bez zniszczeń II wojnę światową. Przez wiele lat działała w budynku wytwórnia słodyczy, a w ostatnich latach przeszedł w ręce prywatne z przeznaczeniem na część hotelu.

Łaźnia Miejska

Poruszając się dalej na płn., po 100 m dotrzemy do kolejnego zabytku, a jest nim była dwukondygnacyjna Łaźnia Miejska pochodząca z początków XX w. Jej przykuwający uwagę kształt wzorowany jest na średniowiecznym barbakanie, czyli budowli obronnej na planie koła. Łaźnia działała tu też w okresie powojennym do lat 70. Obecnie znajduje się tutaj Państwowa Szkoła Muzyczna. Szkoła stara się o zmianę tej zbyt małej dla niej siedziby.

Gmach Poczty

Po kolejnych 100 m następna budowla, czyli dwukondygnacyjny neogotycki Gmach Poczty z końca XIX w. Częściowo zniszczony podczas II wojny światowej i odbudowany. Podczas remontu w 2006 r. przebudowano wnętrza. Od 2018 r. ma nowego właściciela, który podjął decyzję o kolejnym remoncie. Na gzymsie budynku 10 niewielkich krasnali. Wypatrzenie wszystkich, według legendy, ma przynosić szczęście. W budynku nadal działa poczta.

Elewatory i historyczna kamienica

Z tego miejsca ul. Portową wróćmy jeszcze do portu i trzech budynków. Po ok. 1 km drogi dotrzemy w okolicę (tuż nad brzegiem rzeki), w której znajdują się dwa przedwojenne elewatory zbożowe – siedmiokondygnacyjny południowy i dziewięciokondygnacyjny północny. W ich wnętrzach zachowane jest oryginalne wyposażenie.

Odrobinę na zach. od tego miejsca na ul. Spacerowej znajduje się czterokondygnacyjna przedwojenna secesyjna kamienica, wojenna siedziba radzieckiego komendanta, w której podpisano akt kapitulacji wyspy Bornholm.

Szkoła i kościoły na zachodzie

Przenieśmy się jeszcze do trzech obiektów znajdujących się na zachód od rzeki.
Ul. Łopuskiego, od mostu pochodzącego z 1900 r., który jako jedyny w mieście przetrwał wojny światowe, dotrzemy po 400 m do I LO im. M. Kopernika. Pochodzący z lat 30. XX w. budynek to monumentalny przykład stworzonego przez niemiecką uczelnię Bauhaus stylu w modernizmie o takiej samej nazwie (potocznie). Posiada trzy czterokondygnacyjne skrzydła zbudowane na planie litery T. Aula jest podparta na kolumnach. Zewnętrzne cegły klinkierowe w różnych odcieniach spełniają funkcję ozdobną. W budynku m. in. obserwatorium astronomiczne umieszczone w kopułce na półkolistym występie.

Położony 500 m od LO kościół garnizonowy św. Macieja to neogotycki były budynek wojskowego kasyna z końca XVIII w., a niecały kilometr na zachód od niego znajduje się modernistyczny kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (ul. Jedności Narodowej). Zbudowany w latach 30. XX w.

TWIERDZA KOŁOBRZEG

W kilku miejscach zachowały się pozostałości Twierdzy Kołobrzeg, czyli umocnień fortyfikacyjnych z różnych okresów. Najstarsze z nich pochodzą z XVII w. Z Bastionu Magdeburg pozostał fragment muru wraz z podmurówką, a z Bastionu Pommern – fosa, która obecnie jest częścią parku (oba przy ul. Kamiennej).

Z zachowanych późniejszych do najciekawszych należą:

– Batardeu, XVIII-wieczne pozostałości mostu obronnego, w pobliżu wystawy Muzeum Oręża Polskiego, którego zadaniem było tworzenie zapory wodnej poprzez podniesienie poziomu rzeki. Posiadał stanowiska prowadzenia ognia. Rozebrany w latach 80. XX w. bez zgody konserwatora zabytków. Nakaz odbudowy nie został wykonany, a materiał mostu rozkradziono i sprzedano w niejasnych okolicznościach.

– Brama Radzikowska, część Bastionu Geldern. To dwukondygnacyjny budynek z początku XVIII w., przebudowany pod jego koniec w formie klasycystycznej, będący w przeszłości bramą wjazdową do twierdzy. Pokryta dwuspadowym dachem górna kondygnacja jest w tej chwili częścią mieszkalną. Znajduje się 200 m na płn. od pozostałości mostu, na Wyspie Solnej.

– Fort Ujście. Także pochodzący z XVIII w. fort został już wspomniany przy opisywaniu latarni morskiej, która stoi na jego pozostałościach. Zachowała się trzykondygnacyjna rotunda z częścią piwniczną, którą, tak jak i samą latarnię, można zwiedzać.

– Reduta Morast. Kolejny obiekt z XVIII w., przebudowany w kolejnym, znajdujący się na płn.-zach. Wyspy Solnej. To zespół budynków otoczony wałami z ziemi i murów. Całość w kształcie pięcioboku. Wyremontowana w 2018 roku według planów przebudowy z XIX w. i udostępniona dla zwiedzających. Należy do najbardziej charakterystycznych obiektów miasta. Wokół reduty usytuowana jest przystań jachtowa.

– Reduta Solna z pierwszej połowy XIX w. To dwa otoczone fosą koliste budynki rotund wyposażonych w stanowiska ogniowe, a także magazyn w wale ziemnym. W czasie II wojny światowej zdobyta bez walki. W latach 60. przekazana Polskiemu Związkowi Harcerskiemu. Obiekt jednak niszczał, aż do remontu w latach 90. Rozwiązanie architektury dachu powoduje, że niepotrzebne jest jego dodatkowe wspieranie, przez co uzyskano we wnętrzu przestrzenną salę. W sąsiedztwie znajduje się Skansen Morski – część Muzeum Oręża Polskiego. Znajduje się tuż obok Reduty Morast, przy porcie rybackim, jednak aby do niego dotrzeć, należy przejść przez most, co daje 1 km drogi.

– Szaniec Kleista. Kolejne pozostałości obiektu obronnego z XIX w., położony nieco na zachód od portu. Do czasów obecnych przetrwał m. in. kamienny wał, sucha fosa oraz pozostałości sklepionych schronów. Obiekty leżą na terenie wojskowym i nie są udostępnione do zwiedzania. W planach jest utworzenie w tym miejscu skansenu.

– Fort Wilczy z początków XIX w. Od roku 1925 amfiteatr. Po wojnie obiekt wojskowy, a później ponownie amfiteatr. To tutaj odbywał się popularny w PRL Festiwal Piosenki Żołnierskiej. Znajduje się przy ul. Fredry, w płn.-wsch. części Kołobrzegu. 3 km od latarni, 2 km od bazyliki.

– Szaniec Waldenfelsa (Kamienny Szaniec), kolejny obiekt z XIX w., położony nad brzegiem morza. Znajduje się 300 m na płn. od Fortu Wilczego i dojdziemy do niego z tego miejsca ul. Fredry. Pod koniec XVIII w. obiekt przekształcono, by pełnił funkcje rekreacyjne, a w czasie II wojny światowej dostosowano znowu do obronnych. Zniszczony w czasie działań wojennych. Po wojnie został częściowo rozebrany. W latach 90. na pozostałościach powstał obiekt gastronomiczny.

Funkcje obronne spełniało także wiele budynków, np. bazyliki i Ratusza.

NA POŻEGNANIE Z KOŁOBRZEGIEM

Na koniec zwróćmy jeszcze uwagę na jedno miejsce, które dla wielu będzie miejscem przywitania, ale też i pożegnania z Kołobrzegiem, czyli na Dworzec Kolejowy. Jego modernistyczny budynek powstał na początku XX w. i został przebudowany w latach 30. Wyremontowany w roku 1995 (zewnątrz) i 2010 (wnętrze). Planowany jest kolejny remont, który ma przywrócić dawny wygląd kopuły wieży zegarowej.

Przewodnik żegna, Kołobrzeg zaprasza! Liczne zabytki oraz atrakcje dla dzieci i całych rodzin czekają.

(Stan na rok 2023 r.)